مغز درون یک جمجمه سخت و استخوانی قرار گرفته است، لذا در برابر بسیاری از آسیب‌ها مصون است. اما با وجود این محافظت طبیعی، ممکن است گاهی اوقات دچار آسیب گردد. آسیب مغز می‌تواند بر تفکر و حتی حرکت کردن فرد نیز تاثیر داشته باشد.

برخورد یک ضربه سخت به سر می‌تواند مغز را درون جمجمه تکان دهد و موجب کبودی، پارگی عروق خونی و یا آسیب اعصاب مغز شود.

هنگامی که یک ضربه سخت به سر وارد شود، اما هیچ خونریزی رخ ندهد، نشان می‌دهد یک آسیب مغزی بسته رخ داده است.

آسیب مغزی باز هنگامی است که یک شیء درون جمجمه فرو برود.

ضربه مغزی خفیف و شدید

ضربه مغزی می‌تواند خفیف و یا شدید باشد.

ضربه مغزی که موجب بی‌هوشی نشود، یک آسیب مغزی خفیف است و به زودی بهبود می‌یابد.

اما اگر مدت طولانی فرد بیهوش باشد، یک آسیب مغزی شدید رخ داده است.

آسیب مغزی شدید می‌تواند به کوما و حتی مرگ فرد نیز منجر شود.

ضربه مغزی چیست؟

ضربه مغزی، ضربه‌ای است که موجب می‌شود مغز به جلو و عقب جمجمه حرکت کند.

هر گونه ضربه سختی که در اثر مثلا فوتبال و یا تصادف، به سر فرد برخورد کند، می‌تواند باعث ضربه مغزی گردد.

از کجا بفهمیم که ضربه مغزی رخ داده است؟

اگر بعد از سقوط از یک بلندی و یا برخورد ضربه به سر، برای چند ثانیه بیهوش شوید، نشان می‌دهد دچار ضربه مغزی شده اید. اما برخی افراد هم با وارد آمدن ضربه به سر، بیهوش نمی‌شوند.

برخی از علائم زیر نشان می‌دهند که شما در اثر آسیب سر دچار ضربه مغزی شده‌اید:

سرگیجه، تهوع و یا استفراغ، تاری دید، سردرد و مشکل در فکر کردن.

با دیدن این علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید.

بهبودی بعد از ضربه مغزی

بعد از ضربه مغزی باید به مغز خود استراحت بدهید، همانطور که مچ پا بعد از پیچ خوردن باید استراحت کند.

اگر ضربه مغزی خفیف باشد، اما به اندازه کافی استراحت نکنید، مغز به طور کامل بهبود نمی‌یابد.

کمی بخوابید تا مغز زمان لازم را برای بهبودی پیدا کند. زمانی که احساس بهتری داشتید، می‌توانید به مدرسه و یا سر کار بروید.

بهتر است تا پزشک معالج به شما نگفته است، ورزش نکنید.

درمان فیزیکی، شغلی و گفتاری می‌تواند برای آسیب‌های شدید مغزی مفید باشد.

مشاوره با روانشناس و یا روان پزشک نیز کمک به بهتر زندگی کردن بعد از آسیب مغزی می‌کند.

شکستن جمجمه

استخوان جمجمه خیلی سخت و محکم است، اما اگر ضربه سختی به آن وارد شود می‌تواند بشکند.

اگر لبه تیز شکستگی استخوان جمجمه بر مغز فشار آورد، می‌تواند به بافت‌های مغز آسیب برساند و موجب خونریزی مغز شود.

یکی از علائم شکستگی جمجمه این است که از بینی و یا گوش فرد، خون و یا مایع روشنی بیرون می‌آید.

خونریزی در مغز

اگر رگ‌های خونی داخل مغز آسیب ببیند، دچار خونریزی می‌شوند.

تجمع خون در مغز، یک برآمدگی به نام هماتوم را تشکیل می‌دهد.

اگر هماتوم بر مغز وارد فشار آورد، می‌تواند باعث قطع جریان خون به مغز شود و نیاز به درمان فوری دارد.

علائم هماتوم مغزی عبارت است از: سردر، تهوع و مشکل در حفظ تعادل بدن.

تشخیص ضربه مغزی

پزشک؛ حافظه، توجه و عملکرد مغز فرد را بررسی می‌کند.

اگر آسیبی وجود داشته باشد، از فرد می‌خواهد اسکن مغز و ام آر آی انجام دهد. با استفاده از این روش‌ها، محل آسیب مشخص می‌شود.

ضربه مغزی و حافظه فرد

ضربه وارده به هر قسمت مغز می‌تواند ذخیره و بازیابی اطلاعاتی را تخریب کند، یعنی فرد برای مدتی حافظه‌اش را از دست می‌دهد.

به همین خاطر فردی که دچار ضربه مغزی شده، مثلا روز تولد و آنچه که برای صبحانه خورده و یا تصادفی که منجر به این حادثه شده است را به یاد نمی‌آورد.

بعد از ضربه مغزی، از دست دادن حافظه طبیعی است، اما این مشکل دائمی نیست و برطرف می‌گردد.

اما اگر ضربه مغزی شدید باشد، مدت طولانی زمان می برد تا حافظه دوباره برگردد.

ضربه مغزی و تحرک بدنی

ضربه مغزی می‌تواند قسمتی از مغز را که به راه رفتن و حفظ تعادل فرد کمک می‌کند دچار آسیب کند.

ممکن است احساس سرگیجه کنید و فکر کنید اتاق دور سرتان می چرخد.

قسمت‌هایی از مغز که کمک به واضح دیدن اشیاء می‌کنند، نیز ممکن است آسیب ببینند.

ضربه مغزی و تغییر خلق و خو

بعد از آسیب مغزی ممکن است حال خوبی نداشته باشید.

بیش از نصف افرادی که دچار ضربه مغزی می‌شوند، حالت هایی مانند افسردگی، غمگینی و بی‌خوابی را تجربه می‌کنند.

برخی از این افراد دارای نوسانات خلقی می‌شوند، مثلا: مدتی می خندند و سپس گریه می‌کنند.

برخی دیگر، دچار عصبانیت و اضطراب می‌شوند.

اگر نمی‌توانید احساسات خود را کنترل کنید، برای درمان نزد پزشک روید.

اثرات درازمدت ضربه مغزی

ضربه مغزی شدید می‌تواند بر زندگی شما تاثیر داشته باشد.

سخت فکر کردن، سخت حرکت کردن و عدم کنترل احساسات ممکن است رخ دهند.

شواهدی نشان می‌دهد افراد دچار ضربه مغزی، ممکن است در سنین بالاتر دچار آلزایمر، پارکینسون و دیگر اختلالات مغزی شوند.

کودکان و ضربه مغزی

ضربه مغزی می‌تواند موجب ناتوانی و حتی مرگ کودک شود. بیشتر پسر بچه ها دچار ضربه مغزی می‌شوند. ضربه مغزی می‌تواند در اثر افتادن از روی دوچرخه در حین بازی ایجاد شود.

کودکان دچار ضربه مغزی در مقایسه با کودکان همسال خود، مشکلات بیشتری در یادگیری مطالب دارند. آنها ممکن است مشکلات رفتاری و احساسی نیز داشته باشند.

در مورد کودکی که تازه راه افتاده است نیز باید گفت اگر کودک بعد از زمین خوردن و افتادن، نتوانست راه برود، حتما او را نزد پزشک ببرید.

ضربه مغزی در ورزش‌ها

ضربه مغزی در ورزش‌هایی نظیر: فوتبال، بیسبال و هاکی رایج است.

هنگامی که کودکان به سن مدرسه می رسند، در معرض خطر آسیب‌های ورزشی، دوچرخه سواری و تصادف می باشند.

باید به کودکان خود یاد بدهید هنگام دوچرخه سواری و دیگر ورزش‌ها، حتما کلاه ایمنی بر سرشان بگذارند و از جاهای پر رفت‌وآمد مانند خیابان‌ها عبور نکنند.

محافظت در ماشین

یکی از راه‌های ایجاد ضربه مغزی، تصادفات رانندگی می باشند.

بنابراین همیشه کمربند ایمنی را ببندید و کودک خود را در صندلی مخصوص کودک با کمربند بگذارید.

به کودکتان یادآوری کنید که همیشه باید کمربند ایمنی را ببندد.

جلوگیری از ضربه مغزی در اثر افتادن

ممکن است حین تمیز کردن خانه (مثل نصب پرده یا تمیز کردن دیوار بالای نردبان)، درست کردن کابل‌ها، نصب لامپ، از زمین برداشتن چیزی و غیره بیفتید.

برای همین بهتر است فرش، گلیم، موکت و غیره را که روی زمین است، خوب به هم بچسبانید تا نردبان روی فرش قرار گیرد و روی زمین لیز نخورد.